Эндокринологка 8 сорау: Эльмира Ибраһимова белән әңгәмә
Мамадыш РҮХ эндокринологы белән интервью. Безнең табиб киңәшләре сезгә сәламәт яшәү рәвеше алып барырга һәм күптән баш тартырга кирәк булган көнкүреш гадәтләрен яңадан карарга ярдәм итәр дип ышанабыз.
– Илмира Фидәесовна, бүген шикәр диабеты белән авыручылар саны арта. Бу нәрсә белән бәйле, шикәр диабеты барлыкка килүнең сәбәпләре нинди?
- Бүгенге көндә Мамадыш районында шикәр диабеты белән исәптә 1682 кеше тора. 2022 елда беренче тапкыр ачыкланган 139 кеше исәпкә алынган. Авырулар саны елдан-ел арта, шулай ук пациентларга яңа COVID-19 коронавирус йогышы кебек әлеге авыру йогынты ясады. Беренче тапкыр ачыкланган шикәр диабеты булган пациентларның бер өлеше берничә ай элек әлеге авыру белән авыруларын күрсәтә. Сәбәпләре шулай ук нәселдән килгән авыру, артык авырлык йогынтысы һәм түбән физик активлык булырга мөмкин.
- I һәм II типтагы шикәр диабеты нәрсә белән аерыла?
- I типтагы шикәр диабеты II типтан патофизиология белән аерылып тора. I тибындагы шикәр диабеты вакытында ашказаны асты бизендә инсулин юк. II тибындагы шикәр диабеты вакытында инсулин бар, тик ул тукымаларга резистент булачак, ягъни аның организмын «күрми». Шикәр диабетының I тибында шикаять белдерелә һәм мондый пациент тиз вакыт эчендә теләсә кайсы белгечкә барып җитә, анда диагноз куелачак. Ә II тибындагы шикәр диабеты белән катлаулырак булачак, чөнки төп симптомнар белдерелмәскә мөмкин. Шуңа күрә шикәр диабетының II тибы белән күп кенә пациентлар аны белмичә күбрәк вакыт яши ала, очраклы рәвештә шикәргә кан анализын биргәнче.
Ике типтагы шикәр диабетын дәвалау шулай ук аерылып тора. I типта – инсулинотерапия (читтә җитмәгән инсулин бирәбез, дефицит белән бәйле рәвештә), II типта – инсулин булганда, дарулар кабул итәләр, инсулин беткән очракта – инсулин өстәләчәк.
Диабет белән авыручы рационында нинди продуктлар булырга тиеш?
– Туклану клетчатка, диңгез продуктлары, аксымнарга бай булырга тиеш. Рационнан югары гликемик индекслы углеводларны һәм җиңел үзләштерелә торган углеводларны (манный ярмасы, бәрәңге пюресы, дөге, баллы ризыклар һәм эчемлекләр) төшереп калдырырга кирәк.
– Эльмира Фидаесовна, безнең укучыларга һәм шикәр диабеты булган пациентларга нәрсә киңәш итәсез?
– Мин һәр пациентка 40 елдан соң, үз-үзенең торышына бәйсез рәвештә, кан глюкозасын тикшерергә киңәш итәм. Кызганычка каршы, диабет симптомсыз үсә, һәм аны лаборатория тикшеренүе вакытында гына ачыкларга мөмкин.