Балалар республика клиник хастаханәсе табиб-эндокринологы балаларда 1 һәм 2 типтагы диабет турында
Балаларда шикәр диабеты – инсулинның җитәрлек эшләп чыгарылмавы яки аның тәэсире нәтиҗәсезлеге аркасында углевод алмашы бозылу белән характерлана торган җитди хроник авыру. Инсулин, ашказаны асты бизендә эшләп чыгарыла торган гормон, глюкозаны каннан организм күзәнәкләренә күчерүдә төп роль уйный, анда ул энергия алу өчен кулланыла.
Инсулин җитмәсә яки күзәнәкләр мөмкин булган инсулинны нәтиҗәле куллана алмаса, кандагы глюкоза дәрәҗәсе арта, бу исә гипергликемиягә китерә. Озакка сузылган гипергликемия, үз чиратында, йөрәк, бөер, күз һәм нерв системасын да кертеп, төрле органнарга һәм системаларга зыян китерергә мөмкин.
Педиатрия практикасында шикәр диабетының төп ике төре киң таралган: 1 типтагы диабет һәм 2 типтагы диабет. Ике тип та гипергликемиягә китерсә дә, аларның барлыкка килү сәбәпләре һәм үсеш механизмнары шактый аерыла.
1 типтагы диабет – гомерлек инсулин терапиясен таләп итә торган инсулин җитештерүче күзәнәкләр таркала торган аутоиммун авыру. Генетика һәм әйләнә-тирә мохит факторлары (вируслы инфекцияләр, азык факторлары) мөһим роль уйный, аутоантитәнчекләр аутоиммун таркалу маркерлары булып тора.
2 типтагы диабет инсулинга каршы торучанлыгы һәм инсулин җитештерүнең кимүе белән характерлана. Риск факторлары: симерү, аз хәрәкәтләнүчән яшәү рәвеше, нәселдәнлек.
Балаларда диабетның гомуми симптомнары: полиурия, полидипсия, полифагия, ябыгу (1 типта), арыганлык, күрү сәләте томалану, яраларның акрын төзәлүе, еш инфекцияләр. 1 типтагы диабет вакытында симптомнар тиз үсә, Диабетик кетоацидоз (ДКА) үсәргә мөмкин. ДКА вакытында: күңел болгану, косу, эч авырту, тирән сулыш алу, авыздан ацетон исе, аңның буталуы була. 2 типтагы диабет вакытында симптомнар акрын үсә.
Диагностика симптомнарны, анамнезны һәм лаборатор тикшеренүләрне бәяләүне үз эченә ала. Дәвалау кандагы глюкоза дәрәҗәсен максатчан диапазон чикләрендә тотуга, диетотерапиягә, физик активлыкка, укытуга һәм мониторингка юнәлдерелгән. Диета баланслы, даими булырга, углеводларны контрольдә тотарга һәм майларны һәм трансмайларны чикләргә тиеш. Даими уртача физик активлык тәкъдим ителә. Пациентны һәм гаиләне укыту глюкоза дәрәҗәсен үлчәүне, инсулин кертүне, углеводларны санауны, инсулин дозасын төзәтүне, гипогликемияне танып белүне һәм дәвалауны үз эченә ала.
Бу мәгълүмат белән Балалар республика клиник хастаханәсе табибы – балалар эндокринологы – Печерица Оксана Григорьевна уртаклашты.